ข้อมูลจาก พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ชุด ๙๑ เล่ม ฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย
(พิมพ์ พ.ศ. ๒๕๒๕) (ปกสีน้ำเงิน) และ (พิมพ์ พ.ศ. ๒๕๔๖) (ปกสีแดง)
“เหตุเกิดเรื่อง อัคคิขันโธปมสูตร”
“พระศาสดา ประทับนั่งแล้ว
ตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายมาตรัสว่า
ภิกษุทั้งหลาย พวกเธอจงดูกองไฟใหญ่โน้น
แล้วทรงแสดงอัคคิขันโธปมสูตร.
ก็เมื่อตรัสไวยากรณ์นี้อยู่
ภิกษุประมาณ ๖๐ รูปรากเลือด.
ภิกษุประมาณ ๖๐ ลาสิกขาเป็นคฤหัสถ์.
ภิกษุประมาณ ๖๐ รูปมีจิตไม่ยึดมั่น
ก็หลุดพ้นจากอาสวะทั้งหลาย.
ก็เพราะได้ฟังไวยากรณ์นั้น
นามกายของภิกษุประมาณ ๖๐ รูปก็กลัดกลุ้ม
เมื่อนามกายกลัดกลุ้ม กรัชกายก็รุ่มร้อน
เมื่อกรัชกายรุ่มร้อน โลหิตอุ่นที่คั่งก็พุ่งออกจากปาก.
ภิกษุ (อีก) ประมาณ ๖๐ รูป
คิดว่าการประพฤติพรหมจรรย์ให้บริสุทธิ์บริบูรณ์ตลอดชีวิต
ในพระพุทธศาสนา ทำได้ยากหนอ
แล้วพากันลาสิกขาเป็นคฤหัสถ์
ภิกษุประมาณ ๖๐ รูป
ส่งญาณมุ่งตรงต่อเทศนาของพระศาสดา
ก็บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา.
บรรดาภิกษุเหล่านั้น
ภิกษุเหล่าใด รากเลือด ภิกษุเหล่านั้นต้องอาบัติปาราชิก
ภิกษุเหล่าใดสึกเป็นคฤหัสถ์
ภิกษุเหล่านั้นพากันย่ำยีสิกขาบทเล็กน้อย.
ภิกษุเหล่าใดบรรลุพระอรหัต
ภิกษุเหล่านั้นเป็นผู้มีศีลบริสุทธิ์แล.
พระธรรมเทศนาของพระศาสดา
เกิดมีผลแม้แก่ภิกษุ ๓ จำพวก ดังกล่าวนี้.
ถามว่า พระธรรมเทศนาเกิดมีผลแก่ภิกษุผู้บรรลุพระอรหัต
ยกไว้ก่อน อย่างไรจึงเกิดผลแก่ภิกษุนอกนี้. ?
ก็ว่า ก็ภิกษุแม้เหล่านั้น
ถ้าไม่ได้ฟังธรรมเทศนากัณฑ์นี้ไซร้
เป็นผู้ประมาท ไม่พึงอาจละฐานะได้
แต่นั้นบาปของภิกษุเหล่านั้น กำเริบขึ้น
จะพึงทำเธอให้จมลงในอบายถ่ายเดียว
แต่ฟังเทศนากัณฑ์นี้แล้ว เกิดความสังเวช ละฐานะ.
ตั้งอยู่ในภูมิแห่งสามเณร บำเพ็ญศีล ๑๐
ประกอบขวนขวายในโยนิโสมนสิการ
บางพวกเป็นพระโสดาบัน
บางพวกเป็นพระสกทาคามี
บางพวกเป็นอนาคามี
บางพวกบังเกิดในเทวโลก.
พระธรรมเทศนาได้มีผล
แม้แก่ภิกษุผู้ต้องอาบัติปาราชิก ด้วยอาการอย่างนี้.
ฝ่ายภิกษุนอกนี้
ถ้าไม่พึงได้ฟังพระธรรมเทศนากัณฑ์นี้ไซร้
เมื่อกาลล่วงไป ๆ
ก็จะพึงต้องอาบัติสังฆาฑิเสสบ้าง ปาราชิกบ้าง
ครั้นได้ฟังพระธรรมเทศนากัณฑ์นี้แล้ว คิดว่า
พระพุทธศาสนา ช่างขัดเกลาจริงหนอ
พวกเราไม่สามารถจะบำเพ็ญข้อปฏิบัตินี้ตลอดชีวิตได้
จำเราจักลาสิกขา บำเพ็ญอุบาสกธรรม
จักพ้นจากทุกข์ได้
ดังนี้แล้ว จึงพากันสึกไปเป็นคฤหัสถ์.
ชนเหล่านั้นตั้งอยู่ในสรณะ ๓
รักษาศีล ๕ บำเพ็ญอุบาสกธรรม
บางพวกเป็นพระโสดาบัน
บางพวกเป็นสกทาคามี
บางพวกเป็นอนาคามี
บางพวกบังเกิดในเทวโลกแล.
พระธรรมเทศนาได้มีผลแม้แก่ภิกษุเหล่านั้น
ด้วยอาการอย่างนี้."
เล่ม ๓๒ หน้า ๑๑๒-๑๒๓ (ปกสีน้ำเงิน) / หน้า ๙๕-๑๐๔ (ปกสีแดง)
พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย เอกนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๑